Deszczowe strugi

W otaczającym nas powietrzu znajdują się zawsze pewne ilości pary wodnej. Drobniutkie cząsteczki tej pary, zasadniczo niewidzialne, unoszą się stale ku górze, gdzie napotkawszy zirhniejsze prądy powietrzne osiadać mogą na niesłychanie drobnych py- łach w nim się unoszących (skraplać się na cząsteczkach pyłu), tworząc mgły, chmury, złożone już z pyłów wodnych, czyli drob- niutkich kropelek wody. • Zależnie od tego czy mgły lub chmury trafią na ciepłe prądy powietrzne, czy zet­kną się z warstw;ami zimnymi, te pyły wod­ne bądź się z powrotem w parę zmieniają, bądź też łączą w kropelki coraz to większe (0,5—5 mm) i jako zbyt ciężkie, aby nadal bujać w przestworzach, spadają deszczem na ziemię. Woda w garnku się zagotuje i w parę zamieniać zacznie, jeśli garnek na ogniu po­stawimy — ognia, ciepła trzeba dodawać, żeby wodę w parę zamienić. I jeżeli nad k; bami pary, unoszącej się z garnka, potrzy­mać zimną szklankę lub talerz, to na tych przedmiotach natychmiast osiądą kropelki wody i za chwilę nawet spadać mogą z po­wrotem do garnka niby krople deszczu. Zim­ny talerz i szklanka ochłodziły, odjęły cie­pła parze wodnej, która wskutek tego w wo­dę się zmieniła. Tym też można sobie wytłu­maczyć ocieplenie kiedy deszcz pada — wy­raźnie zauważyć to się daje zimą, latem na­tomiast, parująca z gruntu woda deszczowa tyle ze sobą ciepła zabiera, że się tego ocie­plenia nie odczuwa, a nieraz nawet wyraź­ne ochłodzenie. Najwięcej deszczu przypada na czas od wiosny do jesieni, ale nie wszędzie i nie w każdym roku jednakowo dużo. Są takie kraje i okolice, gdzie deszcz nie pada nigdy, jak np. na pustyniach (Sahara, Gobi), albo bardzo rzadko, raz na kilka lat. W innych znowu miejscowościach deszcze są bardzo częste i obfite, choć i tu przeważna ich ilość zbiera się zwykle w miesiącach wiosenno-letnich. Okazuje się także, że im bliżej ku biegunowi, tym więcej przypada dni desz­czowych. Duży wnływ na ilość opadu desz­czowego wywiera także położenie miejsco­wości. Powiadają nieraz, że deszcz został za górami, bo rzeczywiście, chłodne szczyty i zbocza górskie powodują silniejsze skra­planie się pary wodnej i obfitsze opady. Mó­wią też, że deszcz został za rzeką, albo w lasach przepada, co znowu można sobie wytłumaczyć wielkimi ilościami wyparowy­wanej wody z powierzchni rzek i jezior lub też tysięcy drzew leśnych. Przesycone parą wodną powietrze nie może pomieścić całej ilości wilgoci i utrzymać wzrastających w swej wielkości i ciężarze kropelek wod­nych, sieje tedy deszczem właśnie w tych okolicach. W Polsce różnie z tym deszczem bywa. Najwięcej dni deszczowych zanotowano w roku 1936 na Hali Gąsienicowej — 240, najmniej w Tarnopolu — 145, w Warsza­wie — 179, v/ Poznaniu — 172, a w Wil­nie — 168. Ilość zaś deszczu w tym samym roku wynosiła na Hali Gąsienicowej — 1833 mm, najmniej zaś, bo tylko 446 mm w Pozna­niu, w Warszawie 640 mm, w Wilnie 659 mm. Do mierzenia ilości wody spadłej z desz­czem służą specjalne przyrządy zwane desz-czomierzami. Najprostszy taki deszczomierz jest to zwykły cylinder blaszany, zakończo­ny u góry lejem do środka zbiegającym. W cylindrze tym wstawiony jest drugi, szklany z podziałką — woda spływająca z leja, zbiera się w cylindrze szklanym, z którego można odczytać ilość opadów. Ilości te wyraża się w milimetrach. Badaniem ilości opadów w poszczególnych miejscowo­ściach w Polsce (podobnie i w innych kra­jach) zajmują się specjalne stacje meteoro­logiczne, wyposażone w deszczomierze i in­ne niezbędne przyrządy. Na podstawie zapi­sek tych stacyj obliczone są średnie roczne opady, czyli te ilości wody, ktćreby się ze­brały w ciągu roku na danym miejscu, gdy­by woda nie parowała i nie wsiąkała do zie­mi. A zbiera s*ię jej nieraz dość dużo i wagi niemałej. Obliczono np., że na jednym me­trze kwadratowym warstwa wody grubości jednego centymetra waży 10 kilo — opad tej grubości, pokrywający całą Polskę, wa­żyłby 3.886.000.000 (3 miliardy 886 milio­nów) tonn. Obfite i gwałtowne deszcze spadłe w cią­gu bardzo krótkiego czasu mogą spowodo­wać katastrofalne wylewy rzek i powodzie, jak to miało miejsce w 1934 r. głównie na południu Polski. Masy i ciężar wód spływa­jących nie tylko zalały olbrzymie połacie kra­ju, ale szły falą niszczącą poprzez wszelkie niemal zapory, zrywając mosty, drogi, zno­sząc domy i inne zabudowania. Woda deszczowa powstała przecież z pary wodnej, zdawałoby się, powinna tyć jak najczyścicjsza, w rzeczywistości jednak zawiera dość sporo domieszek takich jak: dwutlenku węgla, amoniaku, soli i pyłćw znajdujących się w powietrzu. Niektórzy obliczają, że z wodą deszczową spada na ziemię około *4, azotu, zawartego w sprząt-nięiym zbożu — czy akurat tyle, czy trochę więcej lub trochę mniej, jest to już w gruncie rzeczy obojętne, najważniejsze wszakże jest to, że z deszczem każdym rola zasilona jest w azot. A pyłów tych także dość pokaźne ilo­ści spadają na ziemię, jeśli się zważy, że w jednym tylko calu sześciennym w dolnych warstwach powietrza znajdywano z górą 60 tys. Prócz tych zanieczyszczeń bywają i inne ,.grubsze" zmiany, które powodują osobliwe zmiany w deszczach, wywołując nieraz wśród ludzi nieświadomych rzeczy przestrach i lęk zabobonny. Znane są w historii deszcze krwa­we, wywołane przez obecność w wodzie deszczowej specjalnych drobnych żyjątek o czerwonym zabarwieniu. W innym wy­padku obserwowano czarny deszcz, za­wierający duże ilości pyłów wulkanicznych. Obserwowano także deszcze żółte, zielone, żabie, rybie, piaskowe, co wszystko tłuma­czyć sobie można jakimiś wirami powietrz­nymi, które zdołały porwać w chmury i prze­nieść na pewną odległość większe ilości bądź drobnych zielonych muszek, pyłu kwia­towego, drobnych żabek lub rybek i zrzu­cić je z deszczem w innej okolicy. Takie oto bywają przedziwne deszczowe historie i osobliwe „niespodzianki", które deszcz czasem sprawia. Dla roślin upraw­nych jest on niezbędny, jeśli przychodzi rów­ny i trafia we właściwej porze. Może być wszakże i klęskowym, jeśli przyjdzie nawal-ny, zmywając wszystko i niszcząc na swej drodze.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”