Nasze drogi

Kiedy słyszę o drogach, to przypomina mi się zaraz 12-dniowa wycieczka, jaką od­byłem rowerem w roku 1931 po wojewódz­twie Lubelskim. Jechało nas kilka osób. Gdy pytałem przechodnia: jak daleko będzie stąd do Nałęczowa?—otrzymywałem odpowiedź: ,,A będzie z piętnaście wiorzt. Szosą będzie sidem, a późni sie jedzie „polską drogą". W innych stronach tak samo otrzymuje się odpowiedź: „polską drogą" tyle a tyle wiorst czy kilometrów. Początkowo nie zupełnie ro­zumiałem co znaczy „polska droga", boć przecież w Polsce wszystkie drogi są polskie a nie chińskie czy inne. Później jednak do­brze żeśmy ją poznali. W moich stronach ludzie drogi bite na­zywają szosą, drogi gminne czy powiatowe „szerokie", zaś nie bite nazywają „goście-niec" albo „trakt", a drogi najwęższe, np. drogi od wsi do wsi lub drcki na pola nazy­wają „polską drogą". Widać to ludzie prze­kręcili i zamiast „polna" — mówią „polska". Bądź co bądź ta nazwa „polska droga", nam ubliża. Tak samo jak ubliżającą jest dla nas nazwa choroby, która zlepia włosy, a którą cudzoziemcy nazywają „polski koł­tun", boć przecież tą chorobę powoduje brud... A więc dlatego i drogi najgorsze, na których nieraz ludzie wozy łamią, nazywają się „polskimi"? No, bo dlaczego nie zasłu­guje na takie miano szosa bita, asfaltowa czy betonowa? Ale nie chodzi mi o takie czy inne poję­cia, tylko jeżełi już mówimy „pojedziemy pol­ską drogą"j to jedźmy tak. żeby roweru nie dźwigać na plecach, tylko jechać na nim, wozów nie łamać, koni nie katować, uprzę­ży nie rwać, czasu i pieniędzy nie marno­wać! A więc sprawa to pierwszej wagi i nas, młodzież, musi również obchodzić. Musimy pokazać, że właśnie to co polskie jest solid­ne i dobre. Złe drogi na wsi, to zanik kultu­ry, to cofanie się wstecz. Gdy mi się przypominają drogi na Mora­wach i w Czechach, po których wędrowa­łem 2 lata temu, te wsie wspaniale zabudo­wane, to naprawdę rozpacz mnie ogarnia, gdy widzę nasze braki. Dalekośmy jeszcze za Czechami, ale to jeszcze nie znaczy, że ich nie możemy wyprzedzić. Nauczmy się tylko tak chcieć jak Czesi chcieli, albo jak Duń­czycy. Przecież to samo słońce i u nas świe­ci — jeno w głowach więcej trza jasności. I dlatego my, młodzi, sprawę dróg musimy wziąć do serca i dobrze ją przemyśleć. Zes­pół PR może wieś uczynić piękniejszą przez naprawę drogi. Trzeba tylko zespołowo chcieć. Biorąc tak ogólnie, to rolnicy co roku ja­ko-tako drogi naprawiają, tylko że nie wszę­dzie, no i naprawiają nieumiejętnie. Jednora­zowy szarwark roczny nie wystarcza, by dro­gę utrzymać w należytym porządku. Trzeba o niej stale pamiętać, a naprawiać nie wtedy kiedy padają deszcze, ale wtedy, gdy służy pogoda. Gdy zastanawiam się nad stanem dróg np. w mojej okolicy, a na pewno tak sa­mo jest i w innych, to dochodzę do wniosku, że: drogi są najczęściej za wąskie, tak, że nieraz trudno się wozami minąć; po takiej drodze wozy muszą chodzić jedną koleją, wskutek czego droga, zwłaszcza w czasie deszczów, rozjeżdża się, wybijają się doły; drogi są za niskie; często droga nie okopana z obu stron rowami jest niższa od terenu znajdującego się po obu stronach. Nic przeto dziwnego, że woda z pól spływa na drogę i tworzy całe kałuże nieprzebyte­go błota; drogi są nierówne; pagórki i doliny na drodze są powodem tworzenia się jeszcze większych nierówności i" wybojów; drogi nie są należycie i w porę napra­wiane. Jeżeli w jakiejś okolicy znajduje się na polach kamień, to można łatwo drogę wy­brukować, potrzeba na to tylko zgodnej woli mieszkańców. Gorzej jest natomiast w tych okolicach, jak np. na Powiślu, gdzie kamienia nawet ze świecą na polu nie znajdzie. Ale to nie zna­czy, że nie można tam dróg utrzymać w do­brym stanie. 0 drodze trzeba pamiętać tak jak o roli, która ma wydać wysoki plon. Niestety, widzimy, że w większości wy­padków sama ludność przy naprawie dróg popełnia dużo błędów, że zamiast naprawiać raczej psuje ją. W mojej wiosce np. niektó­rzy gospodarze uparcie kładą w kałuże ziel­sko wyrwane z pola, łęciny ziemniaczane, chrust itp. A przecież wiadomo, że przez taką naprawę stan drogi bardziej się pogar­sza, bo w czasie jesiennych słot tworzą się w tych miejscach istne piekła nie do prze­bycia. Inni znów drogę orzą pługiem robiąc po­środku skład, ale przecież i to nic nie poma­ga, jeno pogarsza, bo droga spulchnia się nie­potrzebnie i rozmięka. I wiele jeszcze innych błędów przy naprawie dróg bywa popełnia­nych. My młodzi, mamy ten stan rzeczy zmie­nić. Ale jak? Otóż właśnie nad tym musi ze­spół pomyśleć. Trudno, nie znając miejsco­wych warunków, podawać jakieś „zbawien­ne" sposoby. Gdy się myśli gromadą oraz uznaje konieczność zmiany, sposób i rada się znajdzie. Trzeba się skrzyknąć tylko, a zwłaszcza trzeba obmyśleć jakby star­szych podejść, by nie czekali nakazu sołty­sa, ale z własnej woli pomogli w naszych za­mierzeniach. Zabierając się do naprawy drogi, naj­pierw trzeba drogę wyrównać (poziomo), po tym z obu boków wykopać głębsze lub płytsze rowy, zależnie od terenu, ziemię z ro­wów wyrzucić na drogę i wyrównać w ten sposób, jak to się robi zagony pod ziemniaki na ziemiach mokrych, by drogę podwyższyć, coś w rodzaju łuku. Ziemię wyrzuconą na drogę dobrze wyrównać, zbronować, ugnieść ciężkim wałem, a gdy blisko jest piasek, wy­wieźć piaskiem lub żwirem. Woda łatwo z takiej drogi ścieka do rowów, nie będzie więc kałuż błota. Zabiegi te trzeba jednak powtarzać. Nie wolno czekać aż się do­ły od kół potworzą duże. Jeżeli gdzieś w głębszych koleinach po deszczu zatrzymu­je się woda, to trzeba wodę spuścić do rowu i dołki zarównać. Tak utrzymywana droga nie będzie dla nas przekleństwem, a błogo­sławieństwem. A ci co po niej przejeżdżać będą nie będą złorzeczyć, ale świadczyć, że drogi polskie są dobre, bo młodzież wiejska parnie lać o nich umie. Są różne broszury, podające jak budować i naprawiać drogi, najlepiej jednak zwrócić się do inżyniera drogowego w Wydziale Po­wiatowym, który bezpłatnie udzieli porady. „Dlaczego święta są tak rzadko? — placek taki dobry..." Kultura wsi polskiej i rozwój jej w wiel­kiej mierze również od dróg naszych zależy. Muszą więc zespoły PR i gromada wsi wziąć tę sprawę do serca.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”