Trzeba umieć patrzeć - wiosna na wsi polskiej

Nie ten dobrze widzi, kto ma zdrowe oczy i dobry wzrok. To jeszcze za mało. Trzeba umieć patrzeć, aby za wzrokiem po­goniła myśl, aby zastanowienie nasze rozja­śniło rzecz, na którą patrzymy. Mamy wiosenne dni. Przyroda, której ży­cie utaiło się przez zimę, znów zaczyna żyć bujnie. Na wielu drzewach widzieliście zwie­szające się ,,kotki" i bazie. Bazie, jak frendzelki ze sznurków, wiszą na gałęziach, ko­łyszą się swobodnie, wysypując drobniuchny, żółty pyłek. Te bazie to są kwiaty roślin wiatropyl-nych. Wiemy, że celem życia każdej rośliny jest wydanie owocu, w którym ukryte jest na-sionko. Z nasionka lego bowiem wyrośnie nowa roślina, nowe pokolenie na miejsce ro­dzica, który po krótszym, lub dłuższym ży­ciu rozsypie się w proch, wróci do ziemi. Owoc powstaje z kwiatka. Wiemy o tym z życia praktycznego. Cieszymy się, gdy na wiosnę sad owoco­wy obficie kwitnie, bo to zapowiada bogaty zbiór owoców. Martwimy się, gdy te kwia­ty zwarzy mróz lub objedzą gąsienice — wtedy i owoców nie ujrzymy, chociaż nadej­dzie czas ich dojrzewania. Przyjrzyjmy się dokładnie jakiemuś kwiatkowi. W samym środku widzimy zie­loną pałeczkę rozszerzoną na górze (czasem na dole u miejsca przymocowania, czyli tzw. nasady), a dokoła niej stoją cienkie niteczki z dużymi stosunkowo łebkami. Pałeczka ta — czyli słupek i nitki, czyli pręciki, to najważniejsze części każdego kwiatu. W łebkach pręcików nazywanych pylni-kami, znajduje się drobniuteńki pyłek. We właściwym czasie pylniki pękają, a wysypu­jący się z nich pyłek pada na słupek. Przez cienką szyjkę (czasami szyjki brak, np. u słup­ka w kwiecie maku) dostaje się on do wnę­trza owej bombiastej pałeczki, tam przenika do maleńkiego naczyńka, specjalnie dla pył­ku przeznaczonego. Wówczas kwiat spełnił już swe przezna­czenie. Pręciki więdną i opadają, opada rów­nież barwna korona — owe różnokolorowe listeczki, płatki, które nas u kwiatka za­chwycają. Pozostaje tylko słupek. On Uraz pęcznieje, rozrasta się, tworząc owoc, a ukryte w nim naczyńko, zapłodnione pył­kiem, staje się nasionkiem. Pyłek z pręcików przenoszony na słup­ki bywa albo siłą wiatru i takie rośliny na­zywamy wiatropylnymi, albo przez owady, co ma miejsce u roślin zwanych owadopyl-nymi. �atwo teraz zrozumieć dlaczego topole, buki, brzozy, leszczyny ilp. kwitną przed wydaniem liści i dlaczego kwiatki ich są skupione w długie, swobodnie się kołyszące bazie. Bowiem, gdy powieje wiatr, wówczas ze zwisających baziek łatwo zdmuchuje leciuch-ne odrobinki pyłku i niesie ten delikatny, żółty obłoczek w świat. W podróży tej, gdy tylko pyłek dotknie lepkiego słupka, natych­miast przylepia się doń i już zostaje na nim, aby spełnić swe zadanie zapłodnienia wew­nętrznego naczyńka. Wszystkie rośliny wiatropylne wytwarza­ją ogromne ilości pyłku, każdy więc słupek ma możność otrzymania swojej porcji. Gdyby bazie nie zwisały tak swobodnie, zwiewanie pyłku przez wiatr byłoby utrud­nione. Gdyby bazie zjawiały się na gałązkach wówczas, gdy już rozwiną się liście — prze­noszenie pyłku byłoby tamowane przez ich gąszcz; wiele pyłku, padając na liście, mar- W każdym narodzie ceniona jest tylko jego sa­modzielność. Tylko rzeczy własnymi rękami zrobione posiadają istotne znaczenie. Józef Piłsudski małcby, nie dosięgając miejsca swego prze­znaczenia — słupka. A icraz zwróćmy uwagę na rośliny owa-dopylne, to jest te, które wytwarzają piękne kwiaty, zdobiące łąki, miedze, rowy, a prze­de wszystkim nasze ogródki. Każdy z pewnością nieraz spostrzegł, jak z kwiatu na kwiat przelatują pszczoły, trzmiele, motyle i inne owady. Odwiedziny te nie sa bynajmniej bezinte­resowne! Owady w głębi kwiatów znajdują słodki sok, klórv s'anowi ich pożywienie. Kręcąc się w głębi kwiatków, w poszukiwa­niu czareczek z sokiem, owady ocierają się brzuszkiem i grzbie'em o pręciki. Potrącane prędki sypią pyłkiem, który obficie osiada na ciele owada. Owad, gdy już wszystek sok wypił w jed­nej gospodzie, zrywa się i leci na inny kwia­tek, a tam znów, kręcąc się i dobierając do pożywienia, ociera się o słupek, pozostawia­jąc na nim kuleczki pyłku. Gdyby nie ten transport, dokonany przez owady, słupki nie zostałyby zapylone, rośli­na nie wydałaby nasion, czyli nowego poko­lenia. W in'eresie więc rośliny jest, aby owad zauważył ją, aby odwiedził jej kwiat. Dla'ego to roślina wydziela słodki sok i różnymi sposobami zwraca na siebie uwa­gę owadów. Można powiedzieć, że te maleńkie gos­pody ze słodkim trunkiem wywieszają szyl­dy dla swych klientów - owadów. Szyldami tymi są owe płatki niebieskie u bławata, żółte u dziewanny, różowe u ką-kolu, czerwone u malwy, które dla nas sta­nowią piękno kwiału. Kwia'eczki drobne, których owad mógł­by nie dos'rzec, skupiają się razem- w głów­ki, koszyczki fnp. koniczyna, oset) — w pa-rasoliki czyli baldaszki (np. kwiat marchwi, koper, barszcz pospolity). Te rośliny, które mają kwiałki niepozor­ne, małe, bezbarwne, wydzielają silny za­pach, aby nim właśnie zwrócić na siebie uwagę owadów (rezeda, lipa). Są rośliny zapylane również i przez ćmy nocne. Kwiaty takich roślin muszą być albo duże i jasne, aby mogły i w mroku by*: do­strzeżone, np. powój, albo też wydzielają odurzającą woń, zdaleka już przyciągając ćmy, co spotykamy np. u znanej dobrze ma­ciejki. Znamy również wszyscy, pospoliłą *v la­sach suchych lcpnicę zwisła, której kwiaty białe, wydzielają w nocy silny zapach, zwa­biając w ten sposób liczne ćmy. W dzień kwiaty te zamyka:ą się i tracą zapach. Bywają też rośliny o kwiałach ciemnych, czerwonawych, częs'o nakrapianych i wyda­jących przykry zapach zgniłego m:ęsa. Te znów przystosowane są do odwiedzin much, biorących owe kwiały za padlinę. Teraz więc zrozumiemy, dlaczego jedne kwiaty są barwne i wydają silną woń, inne znów, jak bazie leszczyny, buku, jak kwiaty zbóż i innych wiatropylnych, nie mają ani pięknych barw, ani nie wydają zapachu. Pierwszym bowiem zależy na odwiedzinach owadów, a te drug:e — orzystesowały się do pośrednictwa wiaru. W świecie o aczającej nas przyrody widzimy ogromną za era celo­wość urządzeń, przystosowań, celowość naj­drobniejszych zabiegów, zmierzających do utrzymania się przy życiu z jednej — i do ustalenia gatunku z drugiej strony. Stykając się co dnia z cudnym światem, przemądrze urządzonej przyrody, uczmy się od rr'ej celowości naszych prac i wysiłków. Zastanawiajmy się nad każdym prze;a-wem jej życia, a wiele się od niej dowiemy. A to czego sami nie możemy pojąć, czy zrozumieć, niechaj nam wytłumaczy najlep­szy nasz przyjaciel i doradca, jakim jest ro­zumna książka, czy pismo.

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”