Pot i pocenie siÄ™ zwierzÄ…t

Każdy z nas wie dobrze co to jest pot. Wie dobrze, że jak ciężko pracuje, jak to mó­wią ,,w pocie czoła, to nieraz cały oblany jes: potem. Każdy również wie, że nie tylko czło­wiek, ale i koń potrafi się oblać potem na ca­łej powierzchni skóry. Nie każdy może wie, że oprócz konia własności wydzielania potu na całej powierzchni ciała posiada jeszcze owca. Pot wydziela się przez otwory potowe umieszczone w skórze. Człowiek, koń i owca posiadają otwory potowe na całym ciele. Natomiast u psa i kota otwory potowe są tylko na dolnej powierzchni palców. Świ­nie i bydło rogate otwory potowe posiadają tylko na ryju względnie pyszczku, a więc zwierzęta te pocą się tylko na małej po­wierzchni ciała. Wreszcie koza, królik, szczur, mysz nie wydzielają potu wcale, po­nieważ na skórze nie posiadają gruczołów potowych. Wynika więc z powyższego, że nie wszystkie zwierzęta w jednakowej mierze mogą się pocić. Przy omawianiu sprawy znaczenia potu i pocenia się zwierząt będziemy mieli na uwa­dze przede wszystkim konia. Najpierw musimy wiedzieć co to jest pot? Pot jest to bezbarwny płyn, składający się z wody i składników stałych, do których należą sole mineralne: chlorki, fosforany, siar­czany, a także składniki organiczne: mocznik, amoniak, kwasy tłuszczowe itd. Pot ma smak gorzkawo-słony. Wydziela się także w czasie wykonywania wytężonej pracy, jak i podczas spokoju. U człowieka w stanie spo­czynku i przy umiarkowanej temperaturze wydziela się przeszło 3 szklanki potu na dobę (600 — 700 gramów). Pot ten szybko paruje i ciało wygląda jakby było suche. W łaźni parowej obserwowano wydzielanie się potu u człowieka w ilości do 2 i pół litrów w ciągu półtorej godziny. Bardzo dużo wydziela się potu w dnie upalne, podczas pracy, na przy­kład przy koszeniu, przy biegach sportowych itd. U koni wzmożone wydzielanie potu powo­duje również wysoka temperatura, ciężka praca, a poza tym, co wydaje się być dziw­nym — silne wzruszenie, np. strach, spowo­dowany biciem konia bez powodu. Niesłuszne bicie koni często widzimy przy przewożeniu nadmiernych ciężarów i obserwujemy jak one przy tym strasznie się pocą. Skóra konia, będącego w stanie spoczyn­ku, stale wydziela nieznaczną ilość potu. Po­nieważ pot szybko paruje, więc na pozór skó­ra jest sucha. Jednak znane są częste wy-wypadki, że zupełnie zdrowe konie w stanie spoczynku, to jest stojąc w stajni, strasznie się pocą szczególnie w nocy, tak, że nad ra­nem całe są w pianie. Zjawisko pocenia się koni w nocy tłumaczy się brakiem tlenu w dusznych, ciasnych, nie przewietrzanych staj­niach. Gdy w takich stajniach został urządzo­ny wentylator i umożliwiony większy dopływ powietrza, to jest tlenu, konie w nocy już się nie pociły. Z czego wytwarza się pot? Wy­twarza się on z krwi i wydziela przez gruczo­ły potowe (patrz rys.). Gruczołów takich na skórze u człowieka jest dwa i pół miliona. U konia przypuszczalnie jest ich kilka mil-jonów. Każdy gruczoł potowy jest otoczony siecią włoskowatych naczyń krwionośnych. W gruczołach tych krew z naczyń włoskowa­tych oczyszcza się w ten sposób, że znajdu­jące się w niej szkodliwe dla organizmu płyn­ne resztki przemiany materii wydzielają się w postaci potu na powierzchnię skóry. Przy rozgrzaniu i znaczniejszym natężeniu mięśni np. podczas pracy, biegu itd. naczynia krwio­nośne rozszerzają się, to jest wypełniają się większą ilością krwi i więcej wydzielają pły­nu, a zatem pocenie się jest większe. Znaczenie potu jest troja- kie. , Po pierwsze oczyszczanie krwi z nie­potrzebnych, a nawet szkodliwych składni­ków, jak: mocznik i rozmaite produkty spa­lania organizmu. Te składniki stwierdzamy po ostrym charakterystycznym, nieprzyjem­nym zapachu potu na derkach, którymi okry­wamy konie, a u ludzi na spoconej bieliźnie. Po drugie — pot jest bardzo ważnym czynnikiem, regulującym ciepłotę ciała. W dni upalne, albo przy wytężonej pracy, kiedy wewnętrzna ciepłota jest bardzo pod­niesiona i mogłaby spowodować niebezpiecz­ne następstwa, jak udar słoneczny, albo za­palenie organów wewnętrznych — ochładza­nie organizmu następuje przez szybkie wy­dzielanie i wyparowywanie potu. Przez pa­rowanie potu skóra się ochładza, co doświad­czamy na sobie w dni upalne. Ponieważ potu przez skórę wydziela się bardzo dużo, przeto skóra staje się narządem oczyszczającym or­ganizm podobnie jak nerki. Do normalnego wydzielania potu koniecznym jest, aby gruczoły potowe normalnie wykony­wały swoją czynność. Aby ta czynność nor­malnie była wykonywana, należy dbać o wa­runki higieniczne dla zwierząt, a głównie dbać o czystość skóry. Pocenie się jest łatwe przy skórze czystej, kiedy otwory nie są zatkane brudem. Przy skórze brudnej, gdy otwory te są zatkane, pot nie może się wydostać na zewnątrz i swoimi szkodliwymi składnikami zatruwa organizm. Przekrój skóry. A. Naskórek, B. Skóra wła­ściwa, C. Warstwa twórcza. 1. Włos, 2. Cebulka włoso­wa, 3. Gruczoł łojowy, 4. Gruczoł potowy, 5. Otwór kanalika potowego. Zwierzęta, które posiadają własności wy­dzielania potu, jak konie i owce, są odporniej- sze, czyli wytrwalsze na upały, natomiast inne zwierzęta, jak bydło rogate, świnie, które nad­miar tworzącego się podczas upałów ciepła wydzielają z organizmu przez małą po­wierzchnię skóry, a przeważnie przez płuca— często nie wytrzymują żaru słońca i zdychają na udar słoneczny. Takie wypadki często zda­rzają się na jarmarkach podczas spędu bydła i świń, na kolejach — podczas przewożenia zwierząt w gorące lato w przepełnionych wa­gonach itd. Po trzecie — pocenie się wpływa na obniżenie gorączki podczas choroby. Wiemy, jak często stosowane są środki pobudzające wydzielanie potu przy chorobach wewnętrz­nych ludzi i wiemy, jaką ulgę przynosi wystą­pienie potu choremu, zgorączkowanemu ciału. Znane są powszechnie środki pobudzające wy­dzielanie potu, jak: rumianek, kwiat lipowy, suszone maliny. Zapobiegliwi gospodarze na wsi często zaopatrują się w te środki na cały rok, używając je w potrzebie. Znane są również silnie działające środki pobudzające wydzielanie potu u koni, które lekarze weterynarii często stosują by wywołać pocenie się, na przykład przy ochwacie, zapaleniu mózgu itd. U koni stepowych dońskich i gorąco-krwi-stych, posiadających cienką skórę i bardzo rozgałęzione naczynia krwionośne, w okresie letnim podczas upałów występuje tak zwa­ny krwawy pot. Powstaje on wskutek pękania podskórnych naczyń krwionośnych, przy czym krew wypływa na powierzchnię skóry. Krwawy pot nie ma jednak nic wspól­nego z potem zwyczajnym. Jeżeli rozgrzany koń nagle ostygnie, co może nastąpić podczas chłodnych wiatrów lub mrozów, gdy koń pozostanie na dworze, wtedy pod wpływem nagłego zimna otwory potowe ścisną się i nagromadzony pod skórą pot nie będzie w stanie wydostać się na ze­wnątrz, to jest na powierzchnię skóry. Wynikiem gwałtownego oziębienia zgrza­nego konia jest tak zwane zaziębienie, skutkiem czego może nastąpić zapalenie płuc, a często zapalenie kopyt, zwane ochwatem. Mogą również nastąpić kurcze wewnętrzne, a skutkiem tego zatrzymanie moczu. Nagłe oziębienie wywołuje natychmiastowy odpływ krwi z powierzchni skóry, skutkiem czego może powstać przekrwienie przewodów po­karmowych, które wywołuje bóle (kolka).

O serwisie

“ Serwis poĹ›wiÄ™cony zagadnieniom oraz nowinkom na temat rolnictwa w okresie przedwojennym. Mam gĹ‚Ä™bokÄ… nadzieje, ĹĽe zawarte tutaj rady, znajdÄ… zastosowanie w rolnictwie teraĹşniejszym.”